Wat is een coöperatie?

Mensen die zich samen verenigen in een coöperatie geloven dat de geheel meer is dan de som van de delen. Een coöperatie laat toe om samen te ondernemen en dat biedt voordelen: de verantwoordelijkheid wordt gedeeld, de investering en de winsten ook. Met een coöperatie slaan mensen de handen in elkaar en proberen ze een surplus te creëren. 

Hoe werkt een coöperatie?

Het kapitaal van een coöperatie wordt ingebracht door aandeelhouders (ook wel vennoten genoemd, zie rechterkolom). Voor een oudercrèche kunnen dit ouders zijn, personeelsleden, partnerorganisaties, particulieren, enzovoort. Deze mensen hebben dan een stem in de Algemene Vergadering en zijn vertegenwoordigd in de Raad van Bestuur.  

De puzzelstukken van een coöperatie (bestuursorganen, aandelen, aandeelhouders,...) kun je op verschillende manieren in elkaar schuiven, naargelang het doel en de context van jouw organisatie.

Waarom een coöperatie?

Een oudercrèche kan verschillende rechtsvormen aannemen: een vzw, een nv, een cvba. Elke rechtsvorm heeft zijn voor- en nadelen.

Ga je voor een cvba (een coöperatie), dan teken je voor de zeven principes (en voordelen) die door het International Co-operative Alliance werden opgesteld: open lidmaatschap, democratische controle, economische participatie, autonomie en onafhankelijkheid, enzovoort.

Maar wat kan coöperatief ondernemen betekenen voor een oudercrèche? De belangrijkse reden om voor een coöperatieve oudercrèche te gaan is inspraak. Zowel in een oudercrèche als in een coöperatie draait het om mede-beheer. Met een coöperatie neem je ouders, doordat zij ook vennoot kunnen zijn, structureel op in de beslissingsstructuur van je oudercrèche. Op die manier wordt de plek van vaders en moeders in een oudercrèche gegarandeerd. 

Een tweede voordeel is het maatwerk: bij een coöperatie loopt het zeggenschap niet gelijk met de financiële inbreng. Met andere woorden, hoewel ouders en personeel bijvoorbeeld het minste inbrengen, kunnen zij toch het meeste zeggenschap hebben. Dat - en allerlei andere dingen op maat van jouw opvang - leg je dan vast in de statuten.

Andere argumenten om voor een coöperatie te kiezen zijn de mogelijkheden om (lokaal) kapitaal aan te trekken. Zeker in het begin kan dit helpen om je opvang goed uit te bouwen. Bovendien vraag je in een coöperatie dat je aandeelhouders meestappen in je visie en missie (winst is in een coöperatie niet de eerste doelstelling). Kortom, met een coöperatie doe je aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. 

Meer kijken

Bekijk de VPRO-reportage over coöperaties in het Spaanse Basken-land. Zo raak je vertrouwd met het coöperatieve taaltje en alle voordelen van coöperatief ondernemen. 
Bekijk ook het filmpje over de combinatie oudercrèche-coöperatie.

Meer lezen

Meer lezen over de coöperatief ondernemen en oudercrèches?
Download sleuteldocument 2 (pdf).  

Goesting

Goesting? Laat dan iedereen van je plannen horen. Want een coöperatie start je niet alleen. Vertel zoveel mogelijk mensen waar je mee bezig bent. Klik zeker door naar sleutel 1 en sleutel 3. En hou de info-avond in jouw regio in de gaten!

Woordenlijst

  • algemene vergadering (AV):
    het hoogste beslissingsorgaan waar alle vennoten deel van uitmaken; keurt de jaarrekeningen goed, geeft kwijting aan bestuurders en benoemt en ontslaat bestuurders (RvB).
  • cvba: de afkorting van"coöperatieve vennootschap met burgerlijke aansprakelijkheid"; de juridische rechtsvorm voor coöperatieve ondernemingen. 
  • dividend: een vergoeding aan de vennoten voor het kapitaal dat zij inbrachten; de coöperatie kan dit uitkeren wanneer ze eindigt met winst. Of er al dan niet een dividend kan uitgekeerd worden, staat in de statuten, de hoogte van het dividend wordt finaal beslist door de AV. 
  • gebruiker: maakt gebruik van de dienstverlening van de coöperatie en is bij voorkeur maar niet noodzakelijk vennoot in de coöperatie. 
  • raad van bestuur (RvB): wordt verkozen door de AV en kan bestaan uit vennoten en uit externe personen 
  • restorno: vergoeding voor alle vennoten in verhouding tot de transactie met de coöperatie, m.a.w. een vergoeding voor vennoten volgens de mate waarin zij van de dienst gebruik maken - zoals bij een klantenkaart; de coöperatie kan dit uitkeren maar moet niet.
  • sociaal oogmerk: een cvba-so, een coöperatie met sociaal oogmerk, verschilt niet zoveel van andere coöperaties, maar legt in de statuten wel nadrukkelijk vast dat de coöperatie niet in eerste instantie gericht is op de verrijking van haar vennoten maar op de realisatie van sociale doelstellingen. 
  • sponsor: heeft geen aandeel in de coöperatie en is geen lid van de AV, maar brengt wel financiële middelen in de onderneming, vaak in ruil voor zichtbaarheid.
  • statuten: notariële akte waarin de visie en missie van de onderneming omschreven staan, alsook een aantal organisatorische bepalingen en wettelijke afspraken (bijvoorbeeld samenstelling RvB, kostprijs van een aandeel, wordt er wel of geen dividend uitgekeerd, enzovoort). Een coöperatie heeft voor bij het opstellen van haar statuten enorm veel vrijheid. 
  • vennoot: heeft minstens één aandeel in de coöperatie en is lid van de AV. Aan een vennoot kan een dividend uitgekeerd worden, dit mag maar moet niet.